Pazartesi, Ocak 28, 2013

Ürdün'den birkaç bitki:  
1) Calatropis procera

 
Ürdün'ün güneyinde Ölü Deniz civarında Safi Köyü yakınlarında yol kenarında iri meyveli tanımadığım bir ağaç görünce durduk. Meyveleri iri greyfurt büyüklüğünde ve sarımsı renkteydi. Üçlü, dörtlü gruplar halindeki meyvelere uzanıp dokununca içlerinin boş olduğunu farkettim. Çok şaşırtıcı bir deneyimdi. Ağaçlar birkaç metre yükseklikte, iri yaprakları ve meyveleriyle görüntüsü çok hoş. Meyveyi hafifçe yarınca içinde pul gibi dizilmiş tohumları görünüyor.  Kuzey ve tropikal Afrika, Batı ve Güney Asya'ya özgü bu bitkinin Asclepiadaceae familyasına ait
Calatropis procera olduğunu, Arapça adının da
‘ushr' olduğunu öğrendim arkeobotanikçi arkadaşımdan. Tohumlar olgunlaşınca ortadaki lifler yastık doldurmakta kullanılırmış. Wikipedia'yı açınca şahane çiçeklerinin de fotoğrafını buldum. Sodom Apple, Sodom elması adıyla anıldığını, Romalı Yahudi tarihçi Josephus tarafından ilk kez Sodom'da bulunarak tanımlandığını da oradan öğrendim. Sadece Ürdün ve Filistinde değil, Jamaica'da da meyvelerinin içindeki liflerin yastık doldurmakta kullanıldığını öğrenmek de ilginç geldi bana.

2) Amman Pazarından bir sebze

Amman'da merkezdeki pazarda tanımadığım yumrulu bir sebzeyi fotoğrafladım. Biryerlerden tanıdık geldi, ama çıkartamadım. Eve dönüp fotoğrafı gösterince Carol 'taro' dedi. Colocasia esculenta dedikten sonra hah dedim, bu bizim golegaz ya da kolakas. Yeditepe'den sevgili öğrencim Talar Pesen'in ödevinde anlattığı sebze. ICEB 2005'te Peter Matthews'un İtalya'dan başlayarak tüm Doğu Akdeniz ülkelerinde bulduğu ve çok ilginç bir makale olarak sunduğu aynı sebze. Araceae familyasından bu sebze sınırlı miktarda güneyde yetiştirilmekte, ancak 
Kıbrıs'ta, Mısır'da çok yaygın bir gıda.
3)  Amman pazarından bir meyve: Bu sarı, iri meyveler de yabancı geldi. Greyfurt desem değil, kavun desem yapraklar farklı. Citrus olduğu kesindi de neydi? Cevap yine Carol'dan geldi: Pomelo ya da Arapça adıyla Bomeli: Citrus maxima. Örnek olarak aldığım meyveyi kesip yedik. Çok iri kabukların altından irice limon dilimleri çıktı yassı çekirdekleriyle. Sulu kısmı sarmalayan ince kabuk da yenmeyecek kadar sertti, ancak iç kısım oldukça lezzetli, portakalla greyfurt arası, tatlı bir lezzete sahipti. Afiyetle yedik hiç değilse birini.