Çarşamba, Kasım 05, 2014

Resimli Türkiye Florası'nın Birinci Cildi Yayımlandı

'Resimli Türkiye Florası',  dün denecek kadar kısa bir süre öncesine dek Türkiyeli botanikçiler ve bitkiseverler için uzak bir hayaldi. Bugün bu düş gibi yayının birinci cildi elimizde.
Bu güne dek elimizde Türkiye bitkilerini bize Türkçe anlatan bilimsel bir kaynak yayın yoktu. Peter Davis'in editörlüğünde İngilizce olarak Edinburg'ta yayımlanan 'Türkiye ve Doğu Ege Adaları Florası'nın ilk cildi 1965'te, son 11. cildi Türk editörlerce 2000 yılında basıldı. Bu 11 cilt, büyük oranda botanikçilere hitab eden, bitki ayrımında kullanılan basit çizimler içeren, fotoğraf, desen ve Türkçe adları kapsamayan kitaplardı. Bu ciltlerin yazılış hikayesi ve katkıda bulunanlarla ilgili John Edmondson'un yazısını da Türkçe 1. ciltte bulacaksınız.
Davis'in Flora'sı, iki kuşak boyunca Türkiyeli botanikçiler ve Türkiye, Orta Doğu bitkileriyle ilgilenen yabancı uzmanlar için temel kaynak oldu, olmayı da sürdürecek. Ancak Türkiyenin çok zengin bitki örtüsü ve bitkilere ilişkin bilgilerini ilgilenen herkesin anlayabileceği, resimli bir kaynakta toplamak ancak şimdilerde mümkün oldu. Giderek alanlarında uzmanlaşan, dünya çapında yerli bitki bilimcilerle, bitki çizerleri, doğa fotoğrafçıları ve bu birikimi değerlendirebilen Cumhurbaşkanlığı desteği sayesinde büyük bir proje hayata geçti. Bu çok değerli yayın Cumhurbaşkanlığının desteğinde, Flora Araştırmaları Derneği, Ali Nihat Gökyiğit Vakfı, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Türkiye İş Bankasının işbirliği ile Adil Güner ve Tuna Ekim'in titiz editörlüğünde otuza yakın bilim kadını ve erkeğinin gönüllü katkısıyla, emeğiyle oluştu.
Cumhuriyet'in 100. yılı onuruna hazırlanan ve 28 ciltten oluşması planlanan  Flora'nın ilk cildi Ağustos 2014'te basıldı. 760 sayfalık bu kitabın hazırlıkları 2010 yılında başladı ve görece kısa bir sürede basıma hazırlandı.
Türkiye Florası'na bir önsöz mahiyetinde olan bu ciltte Türkiye coğrafyası, jeolojisi, toprak, iklim ve bitki örtüsünün genel yapısı, botanik tarihçesi ve halk botaniği/ etnobotanik ile terimler, kaynaklar gibi ek bilgiler yer almakta. Böylesi bir anıt yayında Anadolu'nun etnobotanik mirasını anlatmak benim için onurlu bir görevdi. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yapılan etnobotanik çalışmalarını ve gıda, şifa, yakacak, yem, el sanatları gibi temel bitki kullanımlarını derlemeye çalıştım (14. Bölüm: 319-344). Zengin floramızın sağladığı 1200 yenen bitki (mantarlar hariç) ilk kez kapsamlı bir liste olarak kaynakları, yöresel adları ile birlikte ek olarak sunuldu (s. 345-380). Etnobotanik ile ilgili Cumhuriyet döneminde yayımlanan ve erişilebildiğimiz 1500 kadar yayın da yine ek olarak listelendi (s. 381-420). Bu ciltte ayrıca değerli hocamız Neşet Arslan'ın Yetiştirilen Bitkiler bölümü de (s. 295- 318) süs bitkileri ile  ağaçları dahil tahıl, baklagil, sebze, meyve ve diğer kullanılan kültür bitkilerini kapsamaktadır.
En kısa zamanda Resimli Türkiye Florası'nın diğer ciltlerini ve olağanüstü bitki çizimlerini görmek dileğiyle, emeği geçen ve geçecek herkese en içten teşekkürler.