BODRUM- MUĞLA 1999-2002
Bodrum, Muğla ili sınırlarında ve Türkiye Florası’nın C1 karesinde yer alır. 650 km2 lik Bodrum yarımadasının en yüksek yeri 700 metre kadardır. Sıcak ve kurak geçen yazlarına karşın ılıman ve yağışlı kışları, yıllık ortalama 750mm. yağış almasını sağlar. Bölgenin bitki örtüsünün çoğu Akdeniz elementlerinden oluşmuştur. Bodrum'da özel bir üniversite kurmayı hedefleyen Akdeniz Ülkeleri Akademisi Vakfı'nın desteğiyle, 1999 yılı Ekim ayında çalışmalarına başlayan Bodrum Yararlı Bitkiler Araştırma Merkezi, 2000 yılı Haziran ayına dek çalışmalarını sürdürmüş, bu tarihte Vakfın Bodrum binasının ekonomik güçlükler nedeniyle kapanmasından sonra proje özel çabalarla tamamlanmıştır.

Bodrum Yararlı Bitkiler Araştırma Projesinde özellikle Bodrum kasabası merkez alınarak, Bodrum’un kısmen yarımadanın dışında kalan köylerinden ve Milas'a yakın yörelerinden de her türlü bitki kullanımına ilişkin bilgi ile bunlara ait herbaryum örnekleri toplanmıştır. Toplanan 774 bitki örneğinden 89 familya ve 390 tür belirlenmiş ve tümü veri tabanına işlenmiştir.
Bodrum Yararlı Bitkiler Araştırması uzun vadeli ve farklı disiplinlerin katkısıyla çok yönlü bilgiler derlemeye yönelik olarak tasarlandı. Çok sayıda kaynak kişinin bilgisine başvuruldu (109 kişi) ve özellikle pazar taramalarına önem verildi. Bodrum pazarı her hafta ziyaret edilerek pazara getirilen tüm gıda ve ilaç bitkileri ile sepet, kaşık, nazarlık gibi, bitkilerden üretilen malzemeler kaydedildi. İlçede Cuma günleri kurulan pazar, çevre köylerde yaşayanlar için çok önemli bir alış-veriş ortamı sağladığı gibi bizim için de farklı yerlerden çok sayıda bitkinin getirildiği, farklı bilgileri olan köylüleri ve pazarcıları bir arada bulabileceğimiz zengin bir çalışma alanı oldu. Ayrıca çevre pazarlara (Milas, Muğla, Yatağan ve Ortaca) da gidilerek karşılaştırmalar yapılmaya çalışıldı. Pazarda tanıdığımız köylülerle bitki toplamaya çıkıldı. Köylerde tanınan, kullanılan bitkilerden birçoğunun pazara getirilmediği gözlemlendi. Özellikle yem, yakacak ve ilaç bitkilerinden çoğu ile el sanatlarında kullanılan bitkiler pazar dışı araştırmalarda saptandı. Uygulanan yeni bir yöntem de ilkokul öğretmenleri ve öğrencileriyle ortak çalışmaydı. Yalıçiftlik beldesinde ve Gündoğan' da gerçekleştirilen bu çalışmalarda, öğrencilere yenen ve şifalı bitkilere ilişkin formlar verildi. Bu formlarda ya da getirdikleri örneklerde rastlanan yeni bitkiler ve kullanımlar o kaynak kişilere gidilerek doğrulandı, örnekler birlikte toplandı ya da ayrıntılar derlendi. Bu çalışmalar araştırmaya büyük katkı sağladığı gibi gençlerin çevrelerindeki bitkilere ve ailelerinin bilgi birikimine ilgisini de arttırdı.

Bodrum ve çevresinde saptanan 390 türden 52'si tarımı yapılan ya da bölgeye özgü olmayan bitkilerden oluşmaktadır, 338’i ise yerlilerin "deli" dediği doğal bitkilerdir. Halen 35 türün yerel adları ya da kullanımları eksiktir, ancak 350'yi aşkın bitkinin yerel adları ve kullanımları öğrenilmiştir. Bunlardan 21'i endemik türlerdir. Gıda olarak kullanılan doğal bitkilerin oranı oldukça yüksektir. 300'ü aşkın doğal bitkiden 142'si ile tarımı yapılan 36 bitki gıda grubunu oluşturmaktadır. İkinci önemli grup tıbbi bitkilerdir. Bu grup, üçte biri gıda olarak da yararlanılan 92'si doğal, 24'ü tarımı yapılan ya da bölgeye özgü olmayan toplam 116 türden oluşmaktadır. Diğer önemli kullanım gruplarından biri 60 bitkiden oluşan hayvan yemi grubu ve sepet, hasır, kaşık gibi malzemelerin üretiminde yararlanılan 40 türle el sanatları grubudur. Diğer türlerin çardak, çit yapımından, balık avlamaya ve sosyal kullanımlara değin uzanan geniş bir kullanım çeşitlemesi vardır.
Çalışmalarda yaklaşık 20 kişilik gönüllü grubun katkısı büyüktür. Bitki teşhisleri Ankara Gazi ve İstanbul Üniversitesi Botanik bölümlerinde ve çeşitli uzmanların katkılarıyla gerçekleştirilmiştir.
Yayınlar: (2003) An Ethnobotanical Research in Friday Markets of Bodrum (Mugla-Turkey), DELPINOA 45: 167-172 [Proceedings Third International Congress of Ethnobotany, September 22-30 2001, Napoli]
(2003) Bodrum Mutfağında ‘Ot Kültürü’ I: Yenen Doğal Otlar. K. Toygar, (Ed.), Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar 2003, 10. Cilt, s.49-70, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Ankara.
(2004) Wild Edible Plants of the Bodrum Area (Muğla, Turkey), Proceedings of the VIth Plant Life of Southwest Asia Symposium, Yüzüncü Yıl University, 10-14 June 2002, Van, Turkish Journal of Botany 28: 161-174.
(2004) Bodrum Yöresinde Halk Tıbbında Yararlanılan Bitkiler, 14. Bitkisel İlaç Hammaddesi Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir, K.H.C. Başer and N. Kırımer (Eds.), e-book: http.//documents.anadolu.edu.tr/bihat